Üzerinde yaşadığımız coğrafyanın tarihi itibarı ile ne denli zengin olduğunu biliyoruz. Bu coğrafyanın zenginliğini değişik şekillerde birçok tarihçi ve yazar asırlar boyu dile getirmiş ve kitaplaştırmış. Bu kadim tarih; Türkçe, Süryanice, Kürtçe, Arapça, İngilizce, Fransızca, Aramice dillerinde ayrı ayrı yazılmış ve Dünyadaki değişik Devletlerin kütüphanelerinin raflarında yerini almıştır. Bu yazarlardan bir tanesini örnek verecek olursak Keldani Başpiskoposu Adday Şér (1867-1915) İskender takviminin geçerli olduğu bir zamanda bu kadim tarihi “Siirt Vakayinamesi” adı altında 500 sayfayı aşkın bir eserle Süryani diliyle yazmış. Daha sonra Fransızcaya, bilahare Türkçeye çevrilmiştir Siirt Vakayinamesi kitabı. Şırnak Üniversitesi İslam Tarihi Bilim Uzmanı İlahiyat Fakültesi Sekreteri İdilli hemşerimiz Muzaffer Aykut Hoca da “İdil Süryanileri Din Tarih Kültür” adıyla İdil Süryani tarihine ışık tutacak zengin içerikli bir eseri yıllarını alan bir alan araştırması ile çok yakın bir tarihte nihayetlendirmiştir.

Muzaffer Aykut Hocamız yıllar önce İdil’den Avrupa’nın değişik ülkelerine göç eden İdilli Süryanilerin büyük bir kısmına ulaşarak, İdil ilçesinde ikamet eden Süryanilerle bizzat görüşerek, evlerine misafir olarak, İdil ilçesine bağlı Öğündük, Haberli ve Sarı köylerinde ikamet eden Süryani vatandaşların evlerinede de misafir olmuş onlar anlatmış sayın yazar not almış. Ne mi sormuş: Süryanilerin aile yapısını, evliliklerini, kız isteme ve nişan adetlerini, düğün ve nikah merasimlerini, evlilik yasakları ve başka milletlerle evlilik durumlarını, vaftiz ve isim koyma adetlerini, boşanma ve çok evlilikleri, Süryanilerin Müslümanlarla münasebetleri ve Süryanilerin diğer dini topluluklarla münasebetlerini sormuş, gelenek ve örflerini de sormuş ve yazıya dökmüştür. Bunların hepsinden ayrıda çok sağlıklı bir arşiv araştırması ile bu eseri meydana getirmiştir. Tabi ki bu zorlu bir süreç olmuş ama kıymetli bir eserde meydana gelmiştir.

Süryani Ortodoks Kilisesinin kabul ettiği bir yaklaşıma göre “Süryani olarak adlandırılan halkın Sami ırkından olduğu ve Ortadoğu’da Saburiler, Sümerler, Akadlar, Babilliler, Asurlular, Kenaniler, Aramiler, Keldaniler, Fenikeliler, Tadmurlular, Abgarlılar gibi devletleri kuranların Süryanilerin ataları olduğu bilinmektedir veya öyle söylenmektedir. (İdil Süryanileri s.22)

Ayrıca Süryaniler denilince genelde “Süryani Kadim” yani kadim kelimesi mütemadiyen eklenmektedir. Bunun nedeni de Hıristiyanlık dinini ilk kabul eden kavim olduklarından dolayıdır. Binlerce yıl süre gelen Süryanilerin yaşadığı bir bölgedir İdil. Hıristiyanlığın daha 2. Yüz yılında İsa Mesih’in 72 müjdecisinden olan Aday ve Agay’ın çabalarıyla Beth Zabday; bugünkü adı ile İdil’e İseviliği kabul ettirmişlerdir. Ayrıca İdil, Süryanilerin yerleşik olarak yaşadığı birçok köyü de içermektedir. (İdil Süryanileri s.27)

Kıymetli hemşerimiz Muzaffer Aykut Beyi bu çalışmasından dolayı tebrik ediyorum. Uzun bir zaman dilimi ve yorucu bir araştırmanın neticesinde böyle kıymetli ve verimli bir eser meydana gelmiştir. Sayın yazarın alan araştırmasında yardımlarını esirgemeyen Süryaniler; kıymetli bir eserin meydana gelmesinde şüphesiz hisseleri çokça vardır. Çalışma hem İdil ilçemizin, hem coğrafyamızın yani bölgemiz Mezopotamya’nın sosyo-kültürel tarihi için, hem de bölgemizin Süryanileri için çok önem arz eden bir eserdir. Özellikle İdil Süryanilerinin sosyo-kültürel yaşantısına ışık tutmaktadır. Bu eser son derece objektif ve bilimsel kriterlerle kaleme alınmış bir çalışmadır.

Netice itibarı ile İdil’de uzun bir tarihi geçmişe sahip olan Süryani topluluğu, Müslümanlarla birlikte farklı kültürlerle de etkileşim içinde olmuştur. Bu kitap İdil Süryanilerinin yaşam tarzlarını detaylı bir şekilde anlatmıştır.

Sayın yazar tarafından elde edilen veriler, saha çalışmaları ve yerinde yapılan görüşmeler temel alınarak toplanmış. Hemşerim Muzaffer Aykut Hocayı tekrar tebrik ediyorum. Coğrafyamızın, kadim Mezopotamya’nın tarihine ışık tutacak nice eserleri yazması dileği ve temennisi ile..