Melayê Cizîrî’nin Ahlak Anlayışına Yolculuk: IV. Uluslararası Sempozyum

Kasım ayında, Cizre’nin kültür ikliminin önemli buluşmalarına tanıklık edeceğiz. Bu yıl dördüncüsü düzenlenecek olan Uluslararası Melayê Cizîrî Sempozyumu, 28-29 Kasım 2025 tarihlerinde Cizre Dedeman Oteli Konferans Salonu’nda gerçekleştirilecek.

Dördüncüsü düzenlenecek olan Melayê Cizîrî Sempozyumu’nun bu yılki ana teması “Melayê Cizîrî’nin Ahlak Anlayışı’dır”. Kürt edebiyatının ve tasavvuf geleneğinin zirve isimlerinden olan Mela, sadece şiirlerinde değil, yaşam felsefesinde de ahlakı merkezine almış bir düşünür olarak tanınıyor. Onun dizelerinde, dünya saltanatının ve padişahlığın geçici cazibesine karşı, sevgiliden yani ilahi aşktan gelen bir zerre inayetin bile paha biçilemez değeri vurgulanır.

Mîrî yû padişahî mûyek li nik Melayî
Nadim bi mulkê ’alem yek zerreyek ’inayet (Melayê Cizîrî/Divan)

“Beylikle padişahlığın bir tüy kadar yok değeri yanında Mela’nın,

Mülk-ü cihana değişmem, sevgiliden gelirse bir zerre inayet.”

Mela, Allah ve Peygamber sevgisini değerlerin en yücesi olarak görmüştür. Dolayısıyla onun ahlak anlayışında Allah ve Peygamber sevgisi, en yüce değerdir. Zira Kur’an ve Sünnet’in de bizlere anlatmak istediği bakış açısı budur. Melayê Cizîrî, tasavvufî şiir geleneğinde ahlakî erdem ve nefs terbiyesi gibi temaları incelikle işlemiş, bu yönüyle hem sufî hem entelektüel bir çerçevede bu meseleleri bütünlemiştir. Bu bağlamda Mela’nın şiirlerinde ahlak, sadece bireysel bir erdem değil, ilahi aşk ve manevi yolculukla iç içe geçmiş bir varoluş hâlidir. Divan’da yer alan “çıplak söz” yerine sembolik anlatımlarla (örneğin, aşk, cemâl, nur, rûhî temsiller) ahlaki derinlik arayışı dikkat çekmektedir. Melayê Cizîrî ve değerlerini bütünüyle kavramanın yolu, onun özellikle elimizde matbu olan Divan’ında tezahür eden ahlaki perspektifleri derinlemesine analiz etmektir. Bu sempozyumda yapılacak çalışmalarla Melayê Cizîrî’nin ahlak kavramına ve etik tasavvuruna dair görüşleri açığa çıkarılacak, bu yönüyle onun düşünce dünyasının mercek altına alınması amaçlanmaktadır.

Sempozyumun dikkat çeken bir yönü, sadece yerel değil, uluslararası bir akademik katılım sağlaması. Arapça, Kürtçe, Türkçe ve İngilizce olmak üzere dört dilde yürütülecek oturumlar, Melayê Cizîrî’nin çok yönlü kişiliğini yeniden gündeme taşıyacak.

12 Eylül’de başlamış olan özet gönderim süreci 10 Kasım itibariyle bitmiş oldu. Kabul gören bildiri özetleri de 15 Kasım’da ilan edilecek. Tam metin gönderimi için de son tarih ise 15 Aralık 2025 olarak belirlendi.

Ayrıca yine bu etkinlikler kapsamında “Melayê Cizîrî Divanından Liseler Arası Kaside/Şiir Okuma Yarışması” düzenlenmiş olacak. 20.10.2025 tarihinde başlamış olan video ile başvurular, 10.11.2025 tarihi itibariyle bitmiş oldu. Yarışmayı kazanacakların ödülleri de belirlenmiş oldu. Birinciye:10.000, ikinciye:7.500 üçüncüye: 5.000 Bunun dışında da tüm okullarda hazırlanmakta olan “Molla Ahmed El Cezerî/Melayê Cizîrî Köşesi” yarışması da öğrenci ve öğretmenler arasında büyük bir heyecan uyandırmıştır. Okulda Melayı anlatan, ifade eden, en güzel şeklide yansıtan köşenin sahibi de ödüllendirilmiş olacak.

Bu etkinlikler, Şırnak Valiliği, Şırnak Üniversitesi’nin öncülüğünde ve Cizre Kaymakamlığı’nın katkılarıyla keza Cizre Milli Eğitimin gayretleriyle gerçekleştiriliyor. Sempozyum öncesi Şırnak Üniversitesi Rektörü Abdurrahim Alkış ve Cizre Kaymakamı Ahmet Vezir Baycar olmak üzere, düzenleme kurulu üyesi Ahmet Özdemir, İrfan Yıldırım gibi isimler katılım sağladı.

BİZLERİ AŞK DOLU BİR ATMOSFER BEKLİYOR

Bu etkinlikler bir yandan akademisyenlere ve araştırmacılara kapı aralarken, diğer yandan halkın kültürel hafızasında Mela’yı yeniden canlandırmayı amaçlıyor. Ve ayrıca lahuti namelerle, Davudî seslerle bizleri Mela’nın o aşk kokan kasideleri, gazelleri beklemiş olacak. Bizleri aşk dolu bir atmosfer bekliyor.

Bugün Cizre sokaklarında dolaşırken taş duvarlarda ve medresenin kırmızı tuğlalarında yankılanan “Şux û Şengê…” namelerini duyar gibiyiz: Aşkın müftüsünün zift karası mürekkebinden dökülen inci ve mercanları, ledunî derinlikte olan sâdâyla buluştuğunu duyduğumuzda, bu kez kalp kulağıyla görmüş olacağız ezeli tecellileri.

İşte Melayê Cizîrî ile aşka doyacak Cizre, hem de kana kana.

Melayê Cizîrî’nin Divan İsimli Eseri Bağlamında Ahlak ile İlgili İşlenebilecek Bazı Temalar:

• Kur’anî ve Tasavvufî Ahlak Kodlarının Şiirde İşlenişi
• Melayê Cizîrî’nin Ahlakî Görüşlerinin Divan’daki Tematik İzleri
• Sufî Ahlak Geleneğinde Melayê Cizîrî’nin Yeri ve Etkileri
• Ahlak ve Manevî Aşk: İki Kavramın Birleşimi
• Ahlakî Eğitim ve Nefs Terbiyesi Motifleri
• Sembolizm Yoluyla Erdemlerin Estetik İfadesi
• “Ahlak” ve “Marifet” Arasındaki İlişki
• Beşerî ve İlâhî Ahlak: Ayrım ve Bütünleşme
• Ahlakî Mesajların Lirik Ritmlerle Sunumu

Genel Olarak Ahlak

• Kur'an-ı Kerim ve Sünnet’in Ahlaki Rehberliği
• İslami Ahlak Anlayışının Felsefi ve Teolojik Temelleri
• Fıtrat- Ahlak İlişkisi
• İslam Medeniyetinde Ahlâkın Yeri ve Önemi
• Ahlâkî Değerlerin Menşei ve Kaynağı
• Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunmasında Ahlâk
• Uluslararası İlişkilerde Ahlâk
• Ahlâk Edebiyatı/Literatürü
• Ahlâk Teorileri
• Ahlâkı Etkileyen Faktörler
• Ahlâk, İbadet ve İnanç İlişkisi

Bireysel Ahlak

• Doğruluk ve Dürüstlük (Sıdk)
• Güvenilirlik (Emanet)
• Sabır ve Metanet (Sabr)
• Adalet (Adl)
• Merhamet ve Şefkat (Rahmet)
• Alçakgönüllülük ve Tevazu (Huşû')
• Cömertlik ve İnfak (Kerem)
• Haya ve Utanma (Haya) Niyet ve İhlas
• Şükür ve Kanaat
• Edepler
• Adalet ve İhsan
• Nefs Terbiyesi (Tezkiyetü'n-Nefs)
• Kalp ve Ahlak İlişkisi

Toplumsal Ahlak

• Toplumsal Ahlak
• Toplumsal Sorumluluk
• Sosyal Adalet ve Yardımlaşma
• Aile Ahlakı
• Komşuluk Ahlakı
• Arkadaşlık ve Dostluk Ahlakı
• Ticaret Ahlakı
• Yönetim ve Siyaset Ahlakı

Kaynak ve detaylı bilgiler için: https://melayeciziri.sirnak.edu.tr/