Son yıllarda özellikle Cizre ve genel olarak bölgemizde, toplum içinde yaşayan bireylerin psikolojik yapıları hakkında çeşitli sorular ve kaygılar ortaya çıkmaya başlamıştır. Cizre, kültürel olarak topluluk bilincine dayalı, aidiyet duygusu güçlü bir şehir olmasına rağmen, son yıllarda bazı davranışsal değişimler gözlemlenmektedir. Toplumda ve özellikler bireylerde ; empati eksikliği ve bireysel fayda öncelik. Şiddet içerikli tepkilerin artması (trafikte, aile içinde, kamu alanlarında).Gençler arasında duygusal soğukluk ve topluma karşı ilgisizlik gibi…

Adeta “ sosyal çürüme” yaşanmaktadır.

Topluma ışık tutması gereken,ayna görevi gören gençler ne yazık ki bunun en büyük aktörlerinden biri olmaya başlamıştır.Toplum içinde yaşayan bireyler özellikle yeni nesil gençliğin psikolojik yapıları hakkında çeşitli sorular ve bununla birlikte kaygılar ortaya çıkmaktadır.Tabi ki burada sorunlu ve sorumlu olan sadece gençler değil onları yetiştiren ailelerin de büyük bir katkısı vardır

Toplumsal çözülme, şiddete eğilim, empati yoksunluğu ve güven eksikliği gibi belirtilerle karşılaşan vatandaşlar, zaman zaman kimin “normal”, kimin ise tehlikeli olabilecek bir kişilik bozukluğuna sahip olduğunu ayırt edemez hâle gelmiştir.

Bunun sosyal tahlilini yapmak tabiî ki de kolay değil.Kimileri aileden gelen eğilim ve gen dediğimiz kodlar taşımakta, kimisi de sosyal çevreden etkilenip sosyal bir sorun halini almaktadır.

Bunun ruhsal karşılığı ve tanımı bilimde sosyopat ve psikopatlıktır.Peki bu kavramların içeriği nedir..Bunun taban duygusunu gelin birlikte okuyup öğrenelim ;

Psikopat ve Sosyopat Kavramları Nedir?

Her iki kavram da psikiyatride antisosyal kişilik bozukluğu (AKB) çerçevesinde değerlendirilir, ancak davranışsal ve biyolojik yönlerden farklılık gösterir.

Sosyopat bireyler ; Dürtüsel davranan, ani öfke patlamaları yaşayan kişilerdir.Empati düzeyleri düşüktür ama tamamen kaybolmuş değildir.Genellikle çevresel travmalar, kötü aile ilişkileri ve çocuklukta yaşanan ihmal/istismar sonucu gelişir.Suç işlemeye meyilli olabilirler, ama daha çok ani ve plansız davranışlarla dikkat çekerler.

Psikopat bireyler ; Soğukkanlı, manipülatif ve planlı hareket ederler.Empati ve suçluluk duygusu yok denecek kadar azdır.Genetik ve nörolojik temelli bir bozukluktur.Toplum içinde kolayca “uyumlu” gibi görünebilirler, ama tehlikeli davranışları gizlice sürdürebilirler.

Tüm bu belirtiler, bireylerin bazı psikolojik bozukluklar taşıyabileceği ihtimalini doğurmaktadır. Ancak bu kişilerin toplumda kolayca ayırt edilememesi, daha büyük sosyal riskler yaratmaktadır.Bölgemizde ve özellikle nadide İlçemizde yaşanan gerilim,sürtüşme ve ölümle sonuçlanan olaylarda bu refleksleri görebilmekte ve ruhsal bozukluk yaşayan bireylerin şiddetine toplum olarak zaman zaman maruz kalınmaktadır.Bu sosyopat veya psikopat bireyler,öfke patlamaları ve ani davranışlar dışında dikkat çekmeyebilir.Toplumda ruh sağlığı eğitiminin eksikliği, bu kişilik yapılarını ayırt etme konusunda ciddi bir bilinçsizliğe neden olur.Mahremiyet kültürü, bireysel psikolojik sorunların açıkça konuşulmasını engelleyebilir. Cizre’de ve bölgemizde sosyal travma,ailesel faktörler,işsizlik,ekonomik nedenlerden dolayı da bu gelişmeler yaşanabilmektedir.

Peki toplum olarak kontrol dışı davranışlar sergileyen insanlara karşı hangi önlemler alınmalı ve neler yapılmalıdır..

Eğitim ve farkındalık programları,toplumsal gözlem ve Bildirimler yapılabilir..

Okullarda, Belediyelerde ve STK’larda ruhsal sağlık eğitimleri verilmelidir.Psikopat ve sosyopat bireylerin özellikleri halka anlaşılır bir dille aktarılmalıdır.Her mahallede ücretsiz veya düşük ücretli hizmet veren psikolojik danışma merkezleri kurulmalıdır.Aile içi şiddet, travma, bağımlılık gibi konularda destek sağlanmalıdır.Okullarda rehberlik servisleri bu konuda aktif görev üstlenmelidir.Aile bireyleri ve komşular, çevrelerinde sürekli olarak tehlikeli davranışlar sergileyen kişileri ilgili kurumlara bildirme konusunda teşvik edilmelidir.

Bu kişiler suçlu ilan edilmeden önce psikolojik değerlendirmeye tabi tutulmalıdır.

Kadim bir medeniyeti içinde barındıran,nice alimler,aydın ve entelektüeller yetiştirmiş Cizre gibi toplumsal yapısı güçlü ama çeşitli sosyo-ekonomik zorluklarla karşı karşıya olan şehirlerde, psikolojik bozukluklar gizli ve sinsi bir tehdit hâline gelebilir. Psikopat ya da sosyopat bireylerin toplum içinde normal görünmeleri, onları fark etmeyi zorlaştırsa da, bazı belirtiler dikkatle takip edildiğinde erkenden önlem alınabilir.

Toplumun bu konuda bilinçlenmesi, psikolojik destek mekanizmalarının yaygınlaştırılması ve devletin koruyucu/önleyici hizmetleri artırması, sadece bireylerin değil, tüm toplumun sağlığı için elzemdir.

Yararlanılan Kaynaklar ..

•APA (American Psychiatric Association) – DSM-5 Tanı Kriterleri

•Hare, R.D. (1993). Without Conscience: The Disturbing World of the Psychopaths Among Us

•Türk Psikiyatri Derneği Yayınları

•Cizre Belediyesi Sosyal Hizmet Raporları (Varsayım)