Cizreli Halk Ozanlarından `Evde Kal` Çağrısı

Şırnak`ın Cizre ilçesinde koronavirüsle mücadele kapsamında tarihi kültüre sahip dengbejler (halk ozanı), belediyenin sosyal medya hesabından yapılan canlı yayınla ilçe halkına `evde kal` mesajı verdi.

Dengbej dinletisi, koronavirüs salgını bitene kadar devam edecek.Cizre Kaymakamı ve Belediye Başkan Vekili Davut Sinanoğlu, koronavirüs nedeniyle evden çıkamayan vatandaşlar için yeni bir etkinlik başlattı. Kaymakam Sinanoğlu`nun tavsiyesiyse tarihi ve kültürel geçmişi olan dengbejler belediyenin sosyal medya hesabından canlı yayınla evlere konuk olmaya başladı. İftardan sonra gerçekleştirilen canlı yayında dengbejler sosyal mesafe kurallarına dikkat ederek eserlerini seslendiriyor. `Evde kal` temalı dengbej dinletisi koronavirüs tehdidi ortadan kalkıncaya kadar her akşam saat 21.00`de yayınlanacak.

`EVDE KALIN BİZ DE SİZE HİZMET EDELİM

Mesut Ciziri olarak tanınan dengbej Mesut Nohutçu, "Kaymakam Bey`in tavsiyesi üzerine böyle bir çalışma yaptık. Büyük bir bela ile karşı karşıyayız. Rabbim bu hastalığı bütün insanların içinden kaldırsın. Evden çıkmayın. Bu önemli bir hastalıktır. Müziğimizle evlere misafir olacağız. Sosyal medyadan bizi izleyin, evde kalın biz de size hizmet edelim" dedi.Koronavirüs nedeniyle müzikleriyle insanlara moral vereceklerini anlatan Mecit Çağırcı da amaçlarının insanları evde tutarak, yaptıkları müzikle de sıkıntılarını gidermek olduğunu söyledi.

Dengbej Nedir?

Dengbej, Kürt sözlü edebiyatında kilam ve stran söyleyen sanatçıların adıdır. Dengbej sözcüğünün kelime anlamı; deng ‘ses’, bej ‘söyle’dir. Bu kelime, sözün ahenkle icra edilmesini sağlayan kişi anlamında kullanılmıştır. Dengbejler genellikle köyden köye dolaşarak, hayatlarını söyledikleri destanlar, kılamlar, ilahiler ve hikayeler ile sürdürmektedirler. Bazıları erbane (tef), bılur (kaval) gibi çalgılarla söyleseler de, dengbejlerin çoğu herhangi bir çalgı aleti kullanmadan, gırtlak gücüne dayanarak sanatlarını icra ederlerdi. Kahramanlıkların anlatıldığı ve ‘şer’ denilen sıtranlardan (şarkı) avcılığa, baharın güzelliği ‘kılam’lardan, düğün ve eğlencedeki mutluluktan, zaferlerin heyecanına kadar, hastalıktan kaynaklı acılardan, haksızlık ve birçok konu, değişik şekillerde sanatsal olarak sözlü Kürt edebiyatında yerini almıştır. Dengbej kelime manası olarak sese biçim, hayat, renk veren anlamındadır. Dengbejlerin seslerini kullanarak yarattıkları yapıtlara kilam denir.

‘Deng’ Kürtçe’de ‘ses’ anlamına geldiği gibi ‘haber’ anlamında da kullanılmaktadır. Özellikle deyimlerde birçok örneğine rastlamak mümkündür. Yaygın olarak bilinenin aksine deng-bej, ‘ses’ ve ‘söyle’ anlamlarından öte ‘haber veren’, ‘haber eden’ anlamına gelmektedir. Dengbejlik dil aracılığıyla; tarihi, sosyal ve kültürel içeriğe sahip bir gelenektir. Bu manada ‘dengbej‘ vak’alardan ibaret bir tarihi bildirendir.

“Bir dengbej, aşk, göç, savaş, ölüm, yas, sevinç gibi bütün toplumsal olayları klam haline getirir. Dengbejler genellikle köyden köye dolaşarak, hayatlarını söyledikleri destanlar, klamlar, ilahiler ve hikayeler ile sürdürmektedirler. Dengbejler, herhangi bir çalgı aleti kullanmadan, gırtlak gücüne dayanarak sanatlarını icra ederler. Dengbejler, bu coğrafyada olup biten her şeyi klam haline getirdikleri için toplumun yaşam biçimini yansıtırlar. Bu coğrafyada yaşayan insanlar ağlarken, gülerken, savaşta, barışta , kavgada, cenazelerini bile defnederken bunları klamlaştırmışlar. Her klamın ayrı bir anlamı ve hikayesi vardır. Dengbejler, yıllardır toplum üzerinde büyük etki bırakmışlar. Bu etki hala devam ediyor. Eskiden toplumun ileri gelenlerinin, padişahların, aşiret reislerinin, beylerin özel dengbejleri vardı. Eğer bunlardan birinin dengbeji yoksa bu kişinin halk arasında pek itibarı olmazmış.”