Cizre`de 860 Yıllık Ulu Cami Restore Ediliyor

Şırnak’ın Cizre ilçesinde tarihi ve kültürel yeri olan 860 yıllık Ulu Cami Cizre belediyesi tarafından aslına uygun şekilde restore ediliyor. Tarihi cami çalışmaların bitiminde tekrar ibadete açılacak.

Dağ Kapı mahallesinde bulunan Ulu Cami, İslamiyet’in Anadolu`ya ilk girdiği 7. yüzyılda kiliseden camiye dönüştürüldü. Abbasiler döneminde 639 yılında kiliseden camiye çevrilen Ulu Cami yıktırılıp, onarıma alınmıştı. 1160 yılında Cizre Beyi Baz Şah’ın oğlu Al Sencer tarafından yeniden yaptırılmıştır. 1156 da dörtköşe inşaa edilen minaresi 1945-1946 ve 1971 yıllarında 2 kez onarım gördü. Cami, 2007 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edildi.

Yedi kapısı bulunan Ulu Camii hariminde 26 taş paye bulunuyor. Bunlardan mihrap önü kubbesini taşıyan 6 tanesi çifte paye şeklinde tasarlanmış. Yapının üzerinde ise 8 adet kitabe bulunuyor.

Cizre belediyesi Kültür ve Sosyal işler Müdürlüğü tarafından tarihi camide bakım ve restorasyon işleri yapılıyor. Aslına uygun şekilde yapılan restorasyonun avlu kısmı tamamlanırken caminin iç kısımlarında çalışmalar büyük bir titizlikle yürütülüyor. İşçiler tarafından duvarlardaki çimento kalıntıları yerinden sökülürken yerine orijinal malzemeler ile restore ediliyor.

Caminin eski tarihi hakkında bilgiler veren Cizre belediyesi Kültür ve Sosyal işler Müdürü Cüneyt Munis yapılan çalışmalar için şunları söyledi:

“mevcut taşlardaki çimentoları söküyoruz. Derzler açılıp taşlar yıkandı. İçine orijinal malzemeler konuldu. Şuan caminin avlu kısmı bitti. İç kısımda ise daha önceki dönemlerden kalan çimentolar söküldü. Aslına uygun şekilde restore ediyoruz. Tarihi camimizdeki bakım ve onarım çalışmaları tamamlandıktan sonra dışarıdan gelen misafirlerimize buranın yep yeni yüzü ile kapılarını açacağız.”

ULU CAMİ

Büyük İslâm mucidi El- Cezerî`nin yaptığı ejderli bronz kapı tokmaklarıyla anılan Cizre Ulu Camii, bazı araştırmacılara göre İslâmiyet`in Anadolu`ya ilk girdiği 7. yüzyılda kiliseden camiye dönüştürülmüş. Abbasiler döneminde tamir edilmiş. 1160 yıllarında bir Türk devleti olan Zengiler`in Atabeyi Kasım Mahmud Sencer Şah tarafından yeniden inşa ettirilmiş. Kare plânlı prizmatik bir kaide üzerinde aşağıdan yukarıya doğru daralan silindirik gövdeli ve konik külâhlı minaresi ise 1155 yılıyla tarihleniyor. Medrese odalarıyla çevrili avludan, enine dikdörtgen plânlı, mihrap önü kubbeli camiye yedi adet kapıyla geçiliyor. Hepsinin üzerinde birer kitabe bulunan bu kapılardan ortadaki diğerlerinden daha yüksek ve geniş tutulmuş. Zengiler döneminde sert ahşaptan yapılan ve üzeri tunç plakalarla kaplanan bu kapı, 1970`li yıllara kadar üzerindeki Orta Asya geleneğinden gelen çift ejderli ve aslan başlı bronz kapı tokmaklarıyla ziyaretçilerini karşılamış. Sibernetik ve otomasyonun atası olan büyük İslam mucidi Cezerî tarafından yapılan bu tokmaklardan birisi 1969 yılında Danimarka`ya kaçırılmış. Bunun üzerine kapı yerinden sökülüp geriye kalan diğer tokmağıyla birlikte İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesi`nde korumaya alınmış. Çalınan tokmak halen Danimarka- Kopenhang`da bütün Batılılar gibi hırsızlık malı biriktiren bir sanatseverin (!) koleksiyonunda sergileniyor. Diğeri de kapıyla birlikte İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesi`nde sergileniyor.

Enine dikdörtgen plânlı, mihrap önü kubbeli caminin güney ve batı cepheleri.Orta Asya- Selçuklu ejder figürlerinin tipik bir örneği olan iki başlı ejder ve aslan figürlerinden yapılmış kapı tokmağı. Çifte ejder kötülükle savaşı, ortadaki aslan başı da güç ve kudreti sembolize ediyor.

Orta Asya geleneğinden gelen ejderha figürlü kapı tokmağı, sanat tarihimiz açısından önemli bir yere sahip. İki ejderin ortasında bir aslan başından meydana gelen kompozisyona sahip kapı tokmakları, sibernetik ve otomasyonun atası olarak bilinen Müslüman mucit el- Cezeri tarafından yapılmış.

Cizre Ulu Camii hariminde 26 taş paye bulunuyor. Bunlardan mihrap önü kubbesini taşıyan 6 tanesi çifte paye şeklinde tasarlanmış.