TARIM VE GIDANIN YATIRIM AJANDASI OLUŞTURULMALI

Önceki yıllarda su ve enerji kaynaklarının gelecekte savaş nedeni olacağı tezlerini çoğumuz duymuşuzdur. Hernekadar bu görüş varlığını korusa da özellikle pandemi döneminden sonra daha çok gıda ve genel olarak tarım sektörünün dünya için gelecekteki ihtiyaç listesindeki birincil derecede öncelikli sırada olması gerektiğini hissederek öğrenmiş olduk.

Ukrayna’daki savaş örneği dünya tahıl fiyatlarını en üst noktaya çıkarmış ve buradaki kaynağın tüm dünya için ne denli önemli bir ihtiyaç olduğu gerçeğini gözler önüne sermiştir. Tabii salt savaşların veya bölgesel çatışmaların önlenmesinden öte tüm ülkeler gıda kaynaklı temel ihtiyaçlarını ikame edecek politikalar üretme çabası içerisine girmiştir. Böyle bir ikame klasik anlamda iktisat teori tarihinde adlandırılan “ithal ikameci” bir çözümün çok ötesinde bir gerçeği içeriyor. Klasik iktisat teorilerindeki çözüm daha çok ekonomi politikalarını içerirken şimdiki ise direk açlığı ifade eden korkunç bir gerçeği dillendirmektedir.

Bu nedenlerden dolayı yaşanan gıda krizi insanlığa tarım ve gıdanın en temel ülke politikaları olması gerçeğini gündeme çoktan almış bulunuyor. Temel gıda ürünlerinin ülkeler düzeyinde karşılanmaya dönük çalışmalar önümüzdeki yıllarda kendini daha çok gösterecektir.

Dünya ölçeğindeki gıdaya dönük yeni yaklaşımlar ister istemez ülkelerin kendi içerisinde de selektif bir şekilde gıda ürünlerini üretim bölgeleri yaratma stratejisini akla getiriyor. En doğru ve verimli ürün hangi bölge veya ilçeden alınabilir, varolan tarımsal alanların rantabl şekilde kullanılması nasıl olmalı, boş duran, değerlendirilmeyen alanların işler hale getirilmesi hangi çabalar ile sonuç verir soruları birer çalışma ajandası olarak kendini önümüzdeki yıllarda daha çok dayatacaktır.

Bu anlamda bakıldığında Şırnak ilinde kendini gösteren üç tane tarımsal alan ile karşılaşıyoruz; Silopi Ovası, Cizre Ovası ve İdil Ovası. Bu ovalar tarihsel anlamda dünyanın en verimli toprakları olarak bilinen kuzey Mezopotamya’yı ifade etmesi bile dikkate değer bir alan olması gerektiğini bize hatırlatır.

Bu alandaki tarımsal çalışmalara çok üstünkörü bir gözle dahi bakıldığında verimlilikten çok uzak olduğunu görürüz.  Cizre ve İdil’deki ovaların şu yaşadığımız çağa ters gelen bir durumla halen taşlardan temizlenmediğini görüyoruz. Yer yer Neolitik çağ görüntülerini andıran ve Suriye sınırı boyunca uzanan bu verimli iki ova neden komşu ilimiz Mardin kadar temiz ve kullanılır hale getirilmiyor?

Aynı coğrafyanın uzantısı olan bu sınır bölgesindeki tarımsal çalışma ve yaklaşım Şırnak ve Mardin illerinde tezat görüntüler oluşturuyor. Birinde taşlardan temizlenmiş, modern sulama yöntemleri ile desteklenen bir tarım varken Şırnak sınırları bırakın tarımı henüz taşlardan bile temizlenmemiş. Nedenleri araştırılmalı.

Şırnak ilindeki tarımsal çalışma ve verimlilik  bölge ve ülke sınırlarını da aşan stratejik konumu ile Irak, İran ve Suriye ülkelerine ihracatı başlatacak bir potansiyele de sahip. Bölgesel işsizlik, üretimdeki geri kalmışlık gibi makro ekonomik değişkenler düşünüldüğünde tüm ekonomiye yansımaları olabilecek bir alanı oluşturuyor Şırnak ilindeki tarımsal potansiyel.

İlgili kurum ve kuruluşların bu alana yatırım ve planlama gayretleri yazı konumuz olan gıda ihtiyacını daha basit hale getirecek özelliklere sahip bulunuyor. Dolayısıyla Şırnak tarımına el atma zamanı gelmediğini hangimiz iddia edebilir?

Mesut Balta.