COVİD SONRASI YENİ DÜNYA..
COVİD SONRASI YENİ DÜNYA..
Tarihin en büyük virüs felaketlerinden biri olan Covid döneminin enine boyuna tartışıldığını söylemek imkansız. Büyük insan kayıplarının yaşandığı bir süreç yaşadı dünya. Hepimizin yakınında, çevresinde mutlaka covid kayıpları acılı bir şekilde olmuştur. Ya tanıdık bir yüz, ya bir akraba yada bir komşu. Hastaneye yatan çoğu tanıdık bir daha çıkmadı ve maalesef yaşamını yitirdi. Bu da akla ister istemez deli gibi soruları getiriyor. Nasıl öldüler ? Nerede hata yapıldı ? Bu bir kurgu muydu ? Virüs süper güçlerin icadı mydı ? Bu proje ile neler yapılmaya çalışıldı ? Tüm bu sorular mutlaka cevap bulmalı.
Covid sonrası ekonomik ve siyasal alanlarda da çok farklı durumlar ve konjonktürler yaşandı. Rusya’nın Ukrayna işgali, insanlar arasında oluşturulan izolasyon ve bunun sosyal ilişkilerde yarattığı sarsıcı etkinin yarasının halen sarıldığı söylenemez. Bu manda çok belirsiz ve diğer dönemlerden farklı bir zaman süreci yaşadık. En kötü durumdur aslında belirsizlikler. Nitekim Çin’de bu durumu açıklayan ilginç bir beddua var. Çin bedduası şöyle ; “Tuhaf zamanlarda yaşayasın”. Bu bedduada bilinmezliğin, tuhaf durumların ne kadar kötü olduğu anlatılmaya çalışılır. Tuhaflık, bilinmezlik insan için çekilmez bir hali ifade eder. Varolan bir sonunu bırakın çözümlemeyi onu anlayamama , açıklayamama bir insan için en kötü durumu ve çaresizliği ifade eder.
Çin bedduasındaki tuhaflıklara konjontürel olarak yaşadığımız eurodaki değer kaybını örnek verebiliriz. Euro’nun doların altına düşmesinin nedenini hiç bir iktisatçı açıklayamadı.Dünyanın en güçlü ve ekonomik istikrarın olduğu Avrupada para birimi euro’nun değer kaybı hakkaten tuhaf bir durum yarattı. Hiçbir mantıklı gerekçe bu değer kaybına uygun bulunamadı. Bu durumu covid sonrası dönemin önemli bir örneği olarak buraya not alalım.
Bize baktığımız birçok tuhaflıkların olduğu durumlar yaşadık. Ev ve araba fiyatları olağanüstü derecede arttı. Bu fiyatlar düşünüldüğünde insanların günümüzde artık çalışma hayatlarında kazanıkları ile bir araba veya bir ev alması imkansız olduğu görülüyor. Daha önce 300 bin fiyatı olan evin fiyatının birden bir milyona çıkınca sevinen bizler o evi elimizden çıkarınca maalesef yeni bir ev alacak gücümüz olmuyor. Bu da tuhaf bir durum. Neden böyle oldu ? İktisatçılar açıklayamıyor.
Ülke dışına çıktığımızda geçen Fransa’da çok ilginç bir durum yaşandı. Fransa’da bir kuruş dahi vergi vermeyen facebbok ve googl’ın Fransa’da bir yıllık reklam gelirleri sırasıyla 10 ve yirmi milyon dolar. Bu para Fransadan nereye gidiyor ? ABD’de silikon vadisine. Yanin facebook, google, twitter’ın bulunduğu ABD eyaleti. Burada ilginç olan Fransa ile hiç ilgisi olmayan, bir kuruş yatırım dahi yapmayan bir şirketin salt sanal ağ sayesinde reklam pastası yaratarak bu ülkeden bu denli büyük kazançlar elde etmiş olması.
Yukarıda emlak fiyatlarındaki olağanüstü artışı dile getirdik. Duran bir varlık olan emlak ve konutun iktisadi bir yaklaşımla üretime katkı sağlaması düşünülemez. Yeni bir istihdam yaratmanın da çok uzağında olunca bu denli bir fiyat artışını neye bağlamak lazım ?
Yine enerji krizi bu dönemin bir diğer sorunu. Avrupa ülkeleri bu kışı doğalgazsız yaşamanın endişesi içerisinde yeni arayışlar içerisinde. Antalya’da kışın kapanan oteller bu yıl tam kapasite ile bir doluluk yaşayacağı tahminleri var. Çünkü avrupalı doğalgazsız bir kışı Antalyada yaşamaya tercih edeceği yorumalrı var. Almanya’nın uzun bir aradan sonra enerji krizi için yine kömüre el atması dikkate değer. Hatırlanacağı gibi 1960’lı yıllarda ülkemizden giden işçilerin büyük çoğunluğu Almanya’da başta kömür ocaklarından yani maden sektöründe çalıştırılmıştı. Ülkeler yaşadıkları krize büyük bir panikle çare arayışı içerisinde.
Covid sonrası yeni dünya kültürünün de yozlaşması bir diğer sorun. Güvenden uzak ve ilkesiz ülke politikalarını bu dönemde gördük. Kalleşçe yaklaşımlar, ülke işgalleri, nükleer tehdit hep bu döneme özgü. Dünyanın yaşadığı Trump faciasında seçim sonuçlarını kabul etmeyen taraftarlarının temsilciler meclisini basmasını büyük hayretle izledik.
Tuhaf zamanlardan geçiyoruz. Kimsenin açıklayamadığı bir zaman dilimi. Umarım bundan sonra Çin bedduası yaşlı dünyamızdan uzak olur.
Mesut Balta..
